مطالعه ای بر تعارض تکالیف کار با تکالیف خانواده در مراحل رشدی

سهدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تعارض تکالیف کار با تکالیف زندگی خانوادگی در مراحل رشدی و تحصیلی مختلف بوده است. زمینه­ی نظری این پژوهش مبتنی بر برخورد مراحل رشد روانی اجتماعی اریکسون (سه مرحله­ی آخر) با دنیای کار و تأثیر آن بر زندگی خانوادگی بوده است. روش: جامعه­ی آماری این پژوهش، شامل تمام کارکنان ایستگاه های منطقه­ی دو عملیات انتقال گاز (اصفهان) مشتمل بر 613 نفر بوده است که در سال 1389 مشغول به کار بودند. با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای 150 نفر از کارکنان ایستگاه­های منطقه­ی دوعملیات انتقال گاز انتخاب شدند که در نهایت 124 پرسشنامه جمع­آوری شد (نرخ بازگشت 83 درصد) که به پرسشنامه­ی تداخل کار- خانواده پاسخ دادند. یافته­ها: نتایج حاصل از تحلیل داده­ها بیانگر آن بودند که با افزایش سن و با توجّه به مقتضیات مراحل تحوّل روانی اجتماعی اریکسون، سرریز شدن مسایل کاری به زندگی خانوادگی کاهش می­یابد. همچنین یافته­های پژوهش نشان دادند که با افزایش سطح تحصیلات، تداخل خانواده- کار تشدید می­گردد. نتایج: همبستگی منفی مراحل سنی و ادراک تداخل کار-خانواده، با استفاده از نیازمندی­ها و منابع در دستر افراد برای برآورده کردن این نیازمندی­ها در مراحل تحوّلی متفاوت، قابل تبیین است. همچنین در تبیین همبستگی مثبت سطح تحصیلات و ادراک تداخل کار-خانواده می­توان به افزایش آگاهی از مسؤولیّت­های خانوادگی و افزایش مسؤولیّت­های شغلی در اثر افزایش سطح تحصیلات اشاره کرد. با توجّه به نتایج تحقیق به نظر می­رسد با مدیریت صحیح، نیازمندی­های مراحل تحوّل فرد و همچنین برنامه­های مداخله­ای برای افراد با سطح تحصیلات بالا بتوان از سطح تداخل کار- خانواده کاست. این پژوهش زمینه­ی توجیه کاربردی این مسأله را فراهم کرده است. محدودیّت عمده­ی این پژوهش نوع بررسی مقطعی آن است که دلایل آن ذکر شده است و البته با پیشنهاد یک پژوهش طولی راهی برای غلبه بر آن ارایه شده است.